Od 11 maja w sprzedaży dostępny jest najnowszy numer As-Salam [nr 1 (25) 2012/1433]. Tematem przewodnim tego wydania jest problematyka dotycząca muzułmanów afrykańsko-amerykańskich. To o tyle wyjątkowe, że wprowadzenie do tego zagadnienia, które prezentujemy, jest pionierskim w Polsce przedsięwzięciem w ramach którego została przedstawiona i zanalizowana przeszłość, teraźniejszość i potencjał społeczności afroamerykańskiej w USA wyznającej islam.
Rdzeń Temat Numeru stanowią artykuły zaczerpnięte z amerykańskiego czasopisma „Islamic Horizons”, a więc gwarantujące wiedzę pochodzącą z samego źródła. Teksty te zostały przełożone przez Zbigniewa Marcina Kowalewskiego, jednego z najznamienitszych i nielicznych w Polsce badaczy ruchów społecznych czarnej społeczności Ameryki. W głównym tekście autor, Hakim Muhammad Rashim, w syntetyczny sposób prezentuje historię afrykańskich Amerykanów, płynnie przechodząc do teraźniejszości, w odniesieniu do której, przedstawia kluczowe postaci dla tej społeczności, wybitnych imamów i naukowców, a także płaszczyzny działalności w polityce i prawie podejmowane tak przez organizacje afroamerykańskie, jak i konkretne osoby. Natomiast Zahra Cheema prezentuje historię Meczetu Krajowego (Meczetu Muhammada) w Waszyngtonie z okazji jego 50-lecia. Z kolei Leen Jaber w swoim artykule sięga do doświadczeń walk muzułmanów afrykańsko-amerykańskich o prawa obywatelskie, których islamofobia dotyka w dwójnasób: nadal odczuwają oni presję rasizmu w sposób bardzo odmienny od innych amerykańskich społeczności muzułmańskich.
Całościowego obrazu Tematu Numeru dopełniają tradycyjnie kolumny i ramki dzięki którym możemy poznać kamienie milowe historii islamu w USA, wybitnych współczesnych imamów, krótką historię gazety muzułmańskiej „Muslim Journal” (która była owocem wyobraźni Malcolma X) oraz zalecenia dotyczące postępowania wobec aktów islamofobii. Uzupełnieniem tematu ze strony redakcji są autorskie teksty naszych współpracowników. Autor przekładu opisuje problemy terminologiczne związane z określaniem czarnych wyznawców islamu w USA: Czarni, afrykańscy Amerykanie, czy może Afroamerykanie? Jak się okazuje w samym łonie tej społeczności sytuacja nie jest jasna. W drugim ze swoich tekstów, Zbigniew Marcin Kowalewski przedstawia zagadkową postać W. Farda Muhammada, zaś Julian Jeliński pisze o pierwszych ruchach muzułmańskich w USA oraz o Muhammadzie Alim.
Zwieńczeniem Tematu Numeru jest tekst w którym Izabela Smela sięga do filmu Spike’a Lee z 1992 roku pt. Malcolm X. W przekroju całego Tematu Numeru nie zabrakło oczywiście odniesień do takich organizacji jak Naród Islamu (Nation of Islam – NOI) czy Świątynia Nauki Mauretańskiej (Moorish Science Temple), istotnych z historycznego punktu widzenia. Wszystko to sprawia, że z powodzeniem można uznać tego rodzaju wprowadzenie w problematykę islamu afroamerykańskiego w USA za przedsięwzięcie prekursorskie w naszym kraju. Na podsumowanie prezentacji tego tematu zacytujmy autora głównego artykułu, Hakima Muhammada Rashima: „Pochodzimy z Ameryki, nasze korzenie są w Afryce i naszym światopoglądem jest islam. Jak to określił dr Ali Mazrui, cechuje nas «potrójne dziedzictwo», które nie tylko umacnia Amerykę, ale ma również do odegrania swoją rolę w umacnianiu muzułmańskiej ummy”.
W numerze ponadto: w dziale Qur’an i prawo imam Ali Abi Issa przedstawia klasyfikację statusu wersetów Qur’anu. Dzięki temu artykułowi możemy się zapoznać z rodzajami wersetów objawionych w Qur’anie z których pierwszą grupę stanowią tzw. wersety al-muhkamat (wersety jednoznaczne i skrupulate), których nie można interpretować na różne sposoby, zaś drugą wersety wieloznaczne (tzw. al-mutaszabihat), które mogą wskazywać na kilka znaczeń, a nawet być niezrozumiałe dla wielu ludzi. Aby zrozumieć wersety wieloznaczne, należy je rozpatrywać przez pryzmat wersetów jednoznacznych, czy też skrupulatnych. Obok tego zapoznamy się m.in. z muzułmańską metodologią an-nasch, a także zbiorem terminów prawnych dotyczących poruszanego zagadnienia.
W dziale Cywilizacja redaktor Katarzyna Jędrzejczyk-Kuliniak tym razem zajmuje się rajskimi przestrzeniami w islamie, czyli rolą i miejscem, a także architekturą ogrodów w cywilizacji muzułmańskiej. W dziale Świat islamu publikujemy artykuł antropolożki dr Karoliny Bielenin-Lenczowskiej z Uniwersytetu Warszawskiego w którym autorka przedstawia złożoną, heterogeniczną i różnorodną problematykę islamu w Macedonii. Tekst opiera się na doświadczeniach wyniesionych z badań terenowych, co stanowi niewątpliwie jego dodatkową zaletę. W dziale Islam w Polsce można przeczytać felieton redaktora Mariusza Wieczerzyńskiego nt. podróży i przemysłu turystycznego, do napisania którego inspirację stanowiła jesienna wizyta Antona Krotova (legendarnego rosyjskiego autostopowicza) we Wrocławiu. Obok tego przegląd aktualności z regionalnych ośrodków muzułmańskich, gdzie m.in. o wizytach prezydentów miast Poznania i Wrocławia w tamtejszych centrach kultury muzułmańskiej. W Mediach burzliwa i kontrowersyjna polemika: wszystko zaczęło się od recenzji książki Zbigniewa Landowskiego pt. Sufizm autorstwa Andrzeja Saramowicza, którą zamieścliśmy w nr 1/2011 „As-Salam”; recenzent nie szczędził słów krytyki, zarzucając Z. Landowskiemu m.in. nierzetelność i nieznajomość tematu, co sporowokowało ostrą reakcję w postaci sprostowania, które publikujemy wraz z repliką autora recenzji na tę odpowiedź.
Obok tego, tradycyjnie, porcja aktualności, a także kolumna Islam w życiu publicznym w której prezentujemy postać Muhammada Yunusa, określanego mianem „bankiera biedoty”, twórcy Grameen Bank, laureata Pokojowej Nagrody Nobla, który niedawno odwiedził Polskę. Prezentujemy również krótkie sprawozdanie „z pierwszej ręki” dotyczące wyburzeń na Zachodnim Brzegu, którego autorką jest Marta Kaszubska, pracująca na misji PAH w Autonomii Palestyńskiej. Wśród zniszczonych struktur była cysterna wyremontowana przez PAH ze środków dotacji MSZ 2011. Publikujemy także streszczenie „Muzułmańskiego manifestu obywatelskiego”, ogłoszonego na fali protestów antyrządowych przez rosyjskich muzułmańskich aktywistów społecznych. Z kolei Marcin Starnawski w Notatkach antyrasistowskich rozważa rolę internacjonalizmu w globalnej walce z dyskryminacją rasową. Stałym duchowym akcentem podsumowującym każde wydanie jest tekst muftiego Nidala Abu Tabaqa, którego refleksja tym razem skupia się na zagadnieniu miłosierdzia i jego roli w relacjach społecznych, podając przykłady miłosierdzia Allaha jakiego możemy doświadczać na codzień. Zwieńczeniem numeru jest kolorowy fotoreportaż z międzynarodowej konferencji naukowej Academic Forum for Peace, która odbyła się we Wrocławiu, a jednym z gości podczas tego wydarzenia był prof. Tariq Ramadan.
„As-Salam” jest dostępne w wybranych salonach prasowych EMPIK oraz RUCH. Zachęcając do sięgnięcia po autentyczne źródło wiedzy o islamie jakim jest „As-Salam”, prezentujemy poniżej pełną wersję tekstu wprowadzającego do numeru autorstwa redaktora Mariusza Turowskiego:
Przedmiotem refleksji, które złożyły się na poszczególne teksty zamieszczone w ramach Tematu Numeru bieżącego wydania „As-Salam” są dzieje oraz tożsamość Afrykańskich Amerykanów. Zagadnienie to staraliśmy się rozpatrzeć w sposób wnikliwy, pogłębiony, wieloaspektowy, a jednocześnie atrakcyjny, ułatwiający lekturę i inspirujący do własnych przemyśleń.
Z jednej strony zajmujemy się doświadczeniem muzułmanów, którzy jako czarni niewolnicy dotarli do Nowego Świata (jak wynika z niektórych badań, w pewnych okresach trans-atlantyckiego handlu niewolnikami stanowili oni większość tego „ludzkiego cargo”), przez wiele pokoleń walczyli o zachowanie swojej religijności w warunkach bezwzględnego „religio-„ i „kulturo-bójstwa” (zwanego misją cywilizacyjną), a obecnie pielęgnują i rozwijają ją, będąc jednocześnie coraz bardziej aktywnymi i twórczymi członkami swoich niemuzułmańskich wspólnot oraz obywatelami swoich państw, działającymi w imię pluralizmu, „inkluzji” i integracji wielokulturowej. Skupiamy się przy tej okazji wyłącznie na przykładzie Stanów Zjednoczonych jako miejsca, w którym zachodzi najwięcej tego rodzaju procesów i wobec którego formułuje się najbardziej optymistyczne prognozy pod tym względem – pomimo wciąż obecnych przeszkód i trudności (tradycyjnie w przypadku tego kraju naznaczonych fatalnym piętnem) w relacjach między-etnicznych oraz między-klasowych, symbolizowanych przez wciąż pojawiające się przy różnych okazjach (dobrze zbadane i szeroko nagłaśniane dzięki licznym raportom) fale islamofobii i sentymentów antymuzułmańskich.
Organizacje i inicjatywy takie jak Inner-City Muslim Action Network (IMAN) czy imamowie i liderzy wspólnot (Zaid Shakir, Siraj Wahhaj) przedstawieni w niniejszym numerze naszego czasopisma są znakomitym dowodem na to, że optymizm ten oparty jest na solidnych podstawach.
Z drugiej strony zwracamy uwagę na doniosłość dziejów „czarnych muzułmanów” ujmowanych z perspektywy XX-wiecznej walki Afrykańskich Amerykanów o prawa obywatelskie i zniesienie segregacji rasowej. Tak jak społeczeństwo Stanów Zjednoczonych coraz częściej uznaje i akceptuje swój wieloetniczny, wieloreligijny „kod”, podobnie „biali” muzułmanie w tym kraju coraz bardziej zdają sobie sprawę z konieczności dążenia do ekumenizmu i religijnej jedności, a także otwarcia się na swoich braci oraz siostry, którzy byli pierwszymi wyznawcami islamu w Nowym Świecie i (m.in. dzięki postaciom takim jak Malcolm X – nawrócony ostatecznie na sunnicki islam – czy Warith Deen Mohammed, który stał się inspiratorem jednego z najważniejszych amerykańskich ruchów religijnych) na trwale ukształtowali jego charakter. Jednocześnie muzułmanie i muzułmanki na całym świecie – szczególnie ci żyjący jako mniejszości w krajach nie-muzułmańskich – powinny korzystać z doświadczenia i sukcesu wysiłków podjętych przez Martina Luthera Kinga mających na celu ubieganie się o równość i sprawiedliwość. Sen, o którym opowiedział prawie 50 lat temu Dr King w swoim słynnym waszyngtońskim przemówieniu, dla wielu z nich pozostaje wciąż dalekim od rzeczywistości urojeniem…
Mariusz Wieczerzyński